14 Jul: Ethiopie, Agtergrond, geskiedenis en verhale

Hierdie is ‘n lang artikel, wat gaan oor Ethiopiese geskiedenis, verhale en die verbintenis met die Bybel en Rastafarianisme. (Vir minder leeswerk en meer prentjies, gaan na die volgende artikel.)

Hoekom Ethiopie ?
Te danke aan internasionale media is die eerste prentjie wat in jou kop opkom hongersnood. Ek is al vir jare gefasineer met Ethiopie, maar meer oor die geskiedenis. Jy moet Ethiopie Holisties benader. Dit is soveel meer as die som van sy dele dat jy dit ’n onreg aandoen deur in isolasie daarna te kyk. Die som van hierdie dele, die landskap, die geskiedenis en die mense dra by tot ’n resep vir ‘n wonderlike, dog eienaardige land. Jy toer Ethiopie nie vir enige van hierdie dele nie, maar vir Ethiopie.

Ek moet wel byvoeg dat soos ’n sterk kaas nie vir die beginner bedoel is nie, maar vir ‘n Connoisseur wie se smaakkliere aangepas is vir die pikante smaak, is Ethiopie definitief nie die land vir ‘n beginnertoeris nie. Die smaak is hopeloos te sterk en sal jou geheel en al afsit van verdere Afrikatoere, jy mag dit selfs as frank beskryf. Op my huidige toer sal ek Tanzanie en Kenya beskryf as Gouda of ’n ligte Cheddar. Mosambiek as ’n ryp Brie, maar Ethiopie is definitief die Roquefort van lande.

...maar indien jy opsoek is na daardie tikkie ekstra, indien jou Cheddar soos Soetmelk begin proe, dan is Ethiopie vir jou.

Wat Ethiopie so sterk smaak gee is sy mense. Jy moet gereed wees om verby die voordiehandliggende te kan kyk. Ek moet erken dat alhoewel ek voorbereid was hierop ek Ethiopie nogsteeds emosioneel dreinerend gevind het, maar dis onbetwyfelbaar dat ek ondervindinge gehad het, goed en sleg, wat my tot in lengte van dae sal by bly.

Ethiopie is in meeste opsigte anders as enige ander land in Afrika.
Dit is die enigste land in Afrika wat nooit suksesvol gekolonialiseer was nie.
Tyd begin nie teen middernag nie, maar teen 6:00AM. Dus as dit 2:00AM is in Ethiopie is dit eintlik 8:00AM. Hulle gebruik nie die Gregoriaanse kalender soos die res van die wêreld nie, maar nogsteeds die Julian kalender. 11 September 2006 sal bv. nuwejaar van 1999 in Ethiopie wees. Die amptelike landstaal, Amharigna, gebruik die Ge’ez alfabet instede van die Romeense alfabet, ek kan dus nie eers die woord Coke op die botteltjie lees nie.
Baie mense leef hier nog soos ’n millenium gelede.

Ethiopiese verhale:
Wat deur die Bybel as Ethiopië beskryf word, sluit gewoonlik Eritrea en Noord Ethiopie in. Volgens mondelingse tradisie is Ethiopie gestig deur Ethiopic, die agter kleinseun van Noag en Ethiopic se seun Aksumai het die hoofstad van Aksum begin. Daar word telkemale na Ethiopie in die Bybel verwys. Moses het byvoorbeeld met ’n Ethiopiese vrou getrou (Numeri 12:1) Ethiopie het as Kus bekend gestaan deur die Hebreërs.

Hierdie gebied is ‘n skatkis van legendes. Ethiopiers is lief vir hulle verhale en dit word ook baie nou vermeng met hulle geloof, nl Ethiopiese Ortodokse Christenskap. Gedeeltes hiervan kan deur die Bybel gestaaf word, maar baie gedeeltes nie. Daar is ook baie kontrasterende verhale. Ek het dit uitgehaal wat volgens my die meeste sin maak, maar tog ook ‘n mooi storie is. Die verhale moet met ‘n knippie sout geneem word, dit is tog baie interessant.

Die Koningin van Skeba, Salomo, Menelik en die verbondsark:
Die Koningin van Skeba het Salomo besoek en baie geskenke aan hom gebring (1 Konings 10:1-13). Volgens die Ethiopiese verhale, het Salomo ‘n seun by haar verwek met die naam Ibn-al-Malik, wat beteken ‘Seun van die Koning’. Hy het later bekend gestaan as Menelik. Op die ouderdom van 22 het Menelik na Jerusalem teruggekeer om sy vader te besoek en drie jaar daar gebly terwyl hy die wet van Moses geleer het. As die oudste seun het Salomo hom die troon aangebied, maar Menelik het dit van die hand gewys. Op sy tog terug na Ethiopie het Salomo hom laat vergesel deur die eersgeborene van elk van die hoëpriesters en ‘n 1000 mense van elk van die 12 stamme van Israel.
Azariah, eersgeborene van die hoëpriester van die tempel van Jerusalem, het ‘n droom gehad dat hy die Verbondsark moet saamneem, hy het Menelik hiervan vertel en dit is gedoen. Na hulle vertrek het Salomo agtergekom dat die Verbondsark weg is, hy was baie kwaad, maar het toe ook ‘n droom gehad dat dit goed is. Salomo het wel daarop aangedring dat dit geheim gehou word. Van daardie dag af is die ark in Ethiopie. Dit was vir 800 jaar in die klooster van Tana Kirkos gehou waarna dit verskuif is na die Kerk van St Mary Zion in Axum waar dit vandag gehuisves word. Die bewaarder van die ark is die enigste mens lewend wat dit al gesien het. Hy verlaat ook nie die afgekordonde deel van die kerk in sy leeftyd nie, met sy dood sal hierdie taak deur die volgende bewaarder oorgeneem word. Huidige argeoloë sluit Ethiopie regtig in as ’n moontlikheid vir die huisvesting van die ark. Vir meer inligting gaan na: http://www.baseinstitute.org/covenant.html

Op Menelik se terugkeer het sy Ma in sy guns geabdikeer en Menelik het tot die troon toegetree. Dit is vandaar wat die Koningryk van Salomo voort geleef het tot in die 225ste (sommige bronne sê 237ste) geslag van Haile Selassie I, wat Ethiopie regeer het tot in 1974. Met dié geskiedenis in gedagte, sal dit dan die oudste troon ter wêreld wees met ‘n ouderdom van ongeveer 3000 jaar. (Ek moet wel net bylas dat hierdie troon baie onstuimigheid beleef het en baie staatsgrepe gehad het. Daar word dus beweer dat al die onverwante regeerders van Salomo afstam, bloot omdat hulle Ethiopiers is.)

Die laaste spoor van die Ark in die Bybel is in 2 Kronieke 35 (ongeveer 600VC), waar Koning Josia die Leviete beveel het om weer die Ark in die tempel van Salomo te sit.
Dis wel nie duidelik of hulle dit gedoen het nie.
In die Apokriewe boek 2 Maccabees 2:1-8 word verwys dat Jeremia die ark in ’n grot in die berg waar Moses met God gepraat het gebêre het en die grot afgeseel het. Dis wel nie ’n Kanonieke boek nie, so Kronieke is dus die laaste aanvaarde Bybelse spoor.

Dit word wel beweer dat die ark nie in die Tempel van Salomo was toe dit deur die Babeloniërs vernietig is nie. Dit is waar die Ethiopiese legende aansluit.

In Jeremia 3:16 het God verklaar dat die Ark wel nie meer ’n rol sal speel nie. Ek het net ’n Engelse Bybel, maar die teks sê: “... the ark of the covenant of the Lord. It will never enter their minds or be remembered; it will not be missed, nor will another one be made.”

In die Bybel dra dit dus geen meer water nie, maar dit verskyn in baie ‘conspiracy theories’ oor geheime organisasies soos Vrymesselary, die boek Da Vinci Code wat onlangs opsprake gemaak het, ensovoorts. Ek dink dis bloot die mistiek daarvan wat die verbeelding van die mensdom prikkel.

Hoekom mag niemand die Verbondsark sien nie?
Ek het met ’n paar mense hieroor gepraat, die Priesters argumenteer dat dit hopeloos te heilig is vir normale mense om te sien. ‘n Ander teorie stem toevallig baie ooreen met die ‘Holy Grail’ teorie van Dan Brown in sy boek Da Vinci Code. Dit behels dat die ark dokumente met ’n waarheid bevat wat, indien dit bekend word, sal veroorsaak dat die Kerk in Ethiopie sy mag oor die mense verloor. Hulle hou dus die inhoud van die ark geheim om hul eie status en finansiële inkomste te beskerm. (Hou in gedagte dat hierdie slegs ‘n teorie is, wat nie gestaaf kan word nie.)

Ethiopiese Ortodokse Christenskap:
Hierdie vorm van Christenskap is gestig in die 4de eeu NC in Aksum. Sommige beweer dat dit verbonde is aan die Koptiese, Egiptiese, Kerk. Ander beweer weer dat dit heeltemaal onafhanklik ontwikkel het. ’n Interessantheid is dat die taal van die Kerk nog Ge’ez is. Priesters lees en vertaal nog dikwels uit ’n Bybel geskryf in Ge’ez. Dis ‘n antieke Suid Semetiese taal wat dateer vanuit die 5de eeu VC.
Met die erge taal en skrif grens is dit moeilik om ’n goeie idee vir my self op te maak van die geloof. Wat ek wel bevind is dat bygelowe so ’n groot deel van die geloof uitmaak dat ek soms wonder of dit nie die wortels van die geloof oorskadu nie.

Jode in Ethiopie:
Die Ethiopiese Jode word deur Israel erken as direkte afstammelinge. As uitgeworpenes in Ethiopie met 'n onstuimige regering het Israel die meeste Ethiopiese Jode na Israel gevlieg. Dit het grootliks in twee operasies plaasgevind, onderskeidelik Operasie Moses in 1984 en Operasie Salomo in 1991. Operasie Salomo was ook kontroversieel omdat die 36 uur lange operasie oor die Joodse Sabbatdag gestrek het. Vandag leef daar ongeveer 90'000 Ethiopiese Jode in Israel.

Die wortels van Rastafarianisme
Rastafarianisme het ontstaan in Jamaica. Maar sy wortels lê in Ethiopie. Die Jamaicans glo dat hulle afstammelinge van slawe is wat vanuit Ethiopie uitgevoer is.
Hulle glo dat Haile Selassie I, Koning van Ethiopie tot en met 1974, deel van die drieënigheid van God is. Hulle sien hom as die Messiah wat belowe is om terug te keer. En hy voldoen volgens hulle aan die kriteria van Openbaring 5 om die boek met 7 seëls oop te maak en is die “Leeu van die stam van Judas”.

Voor sy kroning was Haile Selassie bekend as Ras Tafari. As volgelinge van Ras Tafari vernoem Rastafarians hulself dus na Haile Selassie I. In ‘n neutedop is die geloof ‘n mengsel van Christenskap, Judaisme en dan die meer bekende idees, naamlik die dagga, dreadlocks, Reggae musiek, ens. Laasgenoemde idees het meer hul oorsprong in Jamaica gehad en die Christenskap en Judaisme kom weer meer vanuit Ethiopie. Dis ook opmerklik dat die Ethiopiese vlag die rasta kleure verteeenwoordig, nl rooi, geel & groen. Sedert 2005 vier Bob Marley ook sy verjaarsdag met ’n musiekfees in Ethiopie. My gevoel is dat baie Rastafarians meer klem lê op die Jamaican deel. Met my navorsing oor die rasta geloof blyk dit dat dit nog nie heeltemaal deurdink is nie, aangesien daar heelwat verskillende doktrines bestaan wat ooglopend kontrasterend is. Dis wel nie vir my om te oordeel nie, die meeste gelowe sukkel maar om eensgesindheid te kry ook hulle doktrines, alhoewel dit gewoonlik minder ooglopend is. Dis tog waar verskillende denominasies van ’n geloof inkom.

Met die onstaan van Rastafarianisme by onderdrukte swart slawe in Jamaica was dit tradisioneel nogal rassisties en bitter oor die feit dat soveel swart bevolkinge deur blankes onderdruk word. Hulle het ook baie aandag geskenk aan die bewering dat Jesus en sy dissipels eintlik swart was. (Watter kleur Jesus en sy dissipels was is ‘n area wat lei tot hewige debat, daar is baie teorieë en dit traak my nie regtig nie. Volgens wat my betref kon hulle pers gewees het.) Wat ek wel by wil uitkom is dat die Rasta geloof Ethiopie sien as die bastion van swart onafhanklikheid en trots, omdat Ethiopie die enigste Afrika land is wat nooit heeltemaal gekolonialiseerd was nie en die volk eintlik afstammelinge van Salomo is.

Deesdae is Rastafarianisme wel baie minder rassisties en oop vir alle rasse. In Addis Ababa het ek vir Fana ontmoet.
Sy is ‘n Hollandse Rastafarian wat al 8 jaar in Ethiopie bly. Sy is gedoop in die klipkerk van Lalibella, as ‘n Reggae promotor en vasbeslote Rastafarian het sy my baie vertel van haar idee van die geloof. Sy glo weer sy is ‘n direkte afstammeling van Salomo vanaf die Israelitiese kant.
Ai..., die mensdom darem.